Đặc điểm nồng độ radon trong môi trường hang động karst khu vực Cao nguyên đá Đồng Văn

Abstract

Các hang động karst vùng Cao nguyên đá Đồng Văn được người dân địa phương sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau. Hang Rồng lưu trữ và cung cấp nước sinh hoạt; hang Pải Lủng thu nước và cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp theo mùa; và hang Nà Luông khai thác du lịch. Nồng độ radon (222Rn và 220Rn) được xác định bằng thiết bị cầm tay quang phổ alpha (SARAD®RTM 2200, SARAD®GmbH, CHLB Đức), trong khoảng thời gian từ tháng 5/2015 đến tháng 3/2016. Thời gian khảo sát được phân chia thành “mùa nóng”và “mùa lạnh”dựa vào biến động nhiệt độ môi trường. Hang Rồng có nồng độ 222Rn và 220Rn cao nhất vào “mùa nóng”(tương ứng giá trị 5956 Bq m-3 và 1081 Bq m-3) và thấp nhất vào “mùa lạnh”(tương ứng giá trị206 Bq m-3và 74 Bq m-3). Hang Pải Lủng và Nà Luông có nồng độ 222Rn (1873 Bq m-3và 569 Bq m-3, tương ứng) và 220Rn (465 Bq m-3và 452 Bq m-3, tương ứng) vào “mùa nóng” thấp hơn so với hang Rồng do có sự lưu thông không khí tốt hơn. Đối sánh với tiêu chuẩn Việt Nam về an toàn phóng xạ (TCVN 9413:2012) cho môi trường làm việc trong nhà (mức hành động 222Rn > 300 Bq m-3), có thể thấy rằng nồng độ 222Rn trong hang Rồng và Pải Lủng vào “mùa nóng”cao hơn gấp 6 đến 20 lần giới hạn mức hành động. Nồng độ 222Rn trong hang Rồng “mùa lạnh”tương đương với mức khuyến cáo của tiêu chuẩn (200 Bq m-3). Hiện nay, tiêu chuẩn an toàn phóng xạ đối với đồng vị 220Rn (thoron) chưa được công bố chính thức trên Thế giới cũng như ở Việt Nam, nhưng so với nồng độ trung bình thoron trong không khí (< 10 Bq m-3(UNSCEAR, 1993)) thì nồng độ thoron trong các hang động kể trên cần được quan tâm nghiên cứu và cảnh báo rủi ro về an toàn phóng xạ.