Dấu ấn ảnh hưởng của Thiên Diễn Luận - bản dịch trung văn cuối thế kỷ XIX của cuốn sách Evolution and Ethics ( tiến hóa và đạo đức) trong văn học của nhà nho Việt nam đầu thế kỷ XX

Abstract

Chúng ta đã biết nhiều về phong trào Duy tân của nhà nho yêu nước ở Việt Nam đầu thế kỷ XX qua các công trình nghiên cứu khác nhau. Nhiều nhà nghiên cứu đã nói đến ảnh hưởng của sách Tân thư đến từ Trung Quốc đối với tư tưởng của họ. Tuy nhiên, có một thực tế là tuy các tên tuổi như Mạnh Đức Tư Cưu, Lư Thoa, Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu,… được nói đến đây đó khi bàn về các nhân vật có ảnh hưởng đối với nhà nho Việt Nam, song ở nước ta hiện chưa có nghiên cứu nào dành riêng cho việc khảo sát tỷ mỉ các nguồn ảnh hưởng. Chẳng hạn, nếu nói các nhà nho duy tân Việt Nam đã đọc sách của Montesquie (Mạnh Đức Tư Cưu) thì họ đã đọc qua ngôn ngữ nào?